جنسیت در زندگی آبزیان
جنسیت در زندگی آبزیان : اگر روابط انسانها و یا آکواریوم به اندازه کافی برای شما جذاب و چالش برانگیز نیست، بگذارید نظرتان را به دنیای شگفت‌انگیز و جذاب و پر از درام روابط ماهی های آب های شیرین و آب های آزاد جلب کنیم. پسرها جنس خود را به دختر تبدیل می کنند، دختر ها به پسر. پسرها در بطنشان دختری دارند و گاهی یکی به تنهایی هر دوی آنها است. و همه این ها زیر اسم گذر موفق ژنتیکی به نسل بعد اتفاق می افتد. اگر ماهی ها صفحه فیس بوک داشتند، احتمالا جلوی استتوس رابطه شان نوشته بود: (It’s complicated! )
دو جنسیتیِ همزمان
بیرون از دنیای انسان ها، دوجنسیتی بودن در بین بسیاری از گیاهان و بی مهرگان که ظرفیت دو جنسی بودن را دارند، یعنی همزمان هم مرد هستند هم زن (که این یک تعریف ابتدایی درباره این موضوع است) مسئله ی معمولی است. گونه های دو جنسیتی همزمان در واقع در لحظه هم ارگان های مردانه و هم ارگان های زنانه را در بدن خود دارند. آن ها می توانند در مواجهه با یک جفت نقش مقابل آن را به مصابح یک زن یا مرد ایفا کنند که این مسئله به شکل مضاعفی باعث افزایش شانس تولید مثل آن گونه خاص می شود. خود بارورسازی البته مسئله چندان شایعی نیست چرا که به نوعی مانع تنوع ژنتیکی و تضعیف نسل بعد می شود.
احتمالا در بین آکواریوم دوستان حرفه ای پیچیده ترین این ماهی ها از لحاظ روابط خرگوش دریایی است. خیلی غیر معمول نیست وقتی این ماهی در زنجیره ای از جفتگیری دیده می شود به این شکل که ماهی جلویی زن، ماهی عقبی مرد و ماهی بین این دو هم زمان هم مرد و هم زن است. نودیبرَنچ ها هم می توانند هم زمان نقش زن را در برابر مرد و مرد را در برابر زن ایفا کنند که البته رابطه آن ها نسبت به خرگوش دریایی سودمندی کمتری دارد چرا که دی ان ای فقط بین دو ماهی رد بدل می شود.
دو جنسیتی ترتیبی
در حالی که در مورد گونه های دوجنسیتی همزمان، ماهی در بدن خود هم ارگان های مردانه را دارد هم ارگان های زنانه، در مورد اخیر ماهی با جنسیت مشخصی به دنیا می آید اما براساس شرایط و فاکتورهای محیطی قابلیت تغییر جنسیت را نیز دارد. دوجنسیتی ترتیبی در بین ماهی ها مسئله معمولی است، مخصوصا در بین گروه هایی که از ساختاری مرتبه ای تشکیل شده باشند. این نوع از دو جنسیتی به دو زیر گروه بر اساس سمتی که جنس به سوی آن تغییر می کند، تقسیم می شود.
یکم: دو جنسیتی پروتوجاینوسی
ارگانیسم هایی که در ابتدا ایفا گر نقش زن هستند اما بعضی اوقات به مرد تغییر جنسیت می دهند. این نوع از دو جنسیتی به تناوب در بین ماهی ها دیده می شود. همانطور که اشاره شد در ماهی هایی که دارای ساختار مرتبه ای هستند این نوع بیشتر دیده می شود. ماهی های مثل بلاس، واتانابی، لامارک و… که از دسته ماهی های جنیکانتوس هستند در زیر مجموعه ماهی های دوجنسیتی ترتیبی پروتوجاینسی قرار می گیرند. در واقع همان ماهی های انجل (فرشته ماهی) آب های آزاد.
ماهی های وراسنیز جزو ماهی های دوجنسیتی ترتیبی هستند با این توضیح که جنسیت در آن ها قدری پیچیده تر است. جنسیت وراس ها به سه بخش تقسیم می شود؛ زن ها، مرد پایه ها و یا به مرد ختم شونده ها. همه آن ها یا زن و یا مرد پایه به دنیا می آیند اما هر دوی این ها می توانند بسته به قابلیت و اجازه ساختار گروه تبدیلِ به مرد ختم شونده شوند. زن ها و مرد پایه ها تا حدودی شبیه یکدیگرند و می توانند با هم جفتگیری کنند. به مرد ختم شونده ها نقش مسلط را در گروه دارند و از لحاظ ظاهر تفاوت زیادی با زن ها دارند.
دوم: دو جنسیتی پروتواندروسی
اگر ماهی های پروتو جاینوسی در ابتدا زن هستند و بعد تبدیل به مرد می شوند، ماهی های پروتو اندروسی راه برعکس را طی می کنند. یعنی در ابتدا مرد هستند و سپس به زن تبدیل می شوند. مثال کلاسیک این نوع، دلقک ماهی ها هستند. دلقک ماهی ها در ابتدای تولد بدون جنسیت هستند. عده ای از آن ها به مرد و عده ی دیگر به زن تبدیل می شوند. اگر اتفاقی برای زن های گروه بیافتد مرد ها به زن تبدیل می شوند.
خلاصه باید گفت که جنسیت در آب های آزاد و شیرین بسیار پیچیده است و به عوامل گوناونی مثل ژنتیک، محیط و ساختار گروهی باز می گردد که همه ی اینها با یک کلمه قابل توضیح است: بقا!
منبع:
http://www.extreme-aquatics.com
